Heroizmi i Skenderbeut gladiatori i fundit !
Për Skenderbeun thonë, ishte i
madhësisë së madhe" kishte bel të lartë, shpatullat e gjëra, i fryrë nga
gjoksi, këmbet e lehta, krenar dhe në hecje teatral, qafa e tij ishte e
gjerë dhe e gjatë, kreu i tij i vogël, ballin e lartë, sytë ovale
ngjyrë kafe më damarë të zjarrtë ngjyrë gjaku, fytyra e tij e këndshëme
si të një gruaje, flokët e tij të natyrishme të zeza e tê dredhura, me
kaçurrela në qafë, lëkurën e tij më ngjyrë të bardhë dhe i pastër nga
gjaku i tij i maleve te lindjes, sytë e tij të butë dhe të guximshëm, pa
sjellje e të patrembshëm, por më zë një veprim të vogël rrahje të
çerpikve, zëri i tij degjohej nga një distancë e madhe, si barinjtë e
vendit të tij, që degjoheshin mes tyre nga një luginë me një tjetërin.
Ai fliste gjuhën shqipe, greke, turke, arabe, italiane, pa dallim. Ai
këndonte i shoqëruar më fyell si Epirot nê të gjitha këto gjuhë.
"Skenderbeu shalonte mirë mbi kalë, perdorte shpatën, harkun dhe topuzin"
Epiroti i ri Gjergj Kastrioti
zotëronte gjuhët greke, turke, arabe, italiane, sclavone. Por suksesi i
një tjetër lloj ishin të interesuar fort si një Murati pushtues ishte
zhdërvjelltësi e Skënderbeu me mjeshtri zhdervjellte shpaten, gjuante
mirë me hark dhe shtizë, guximi i tij hipur mbi kalë ishte i shkelqyer,
pasioni tij ishte për të gjitha lojrat e e diciplinat e luftës, gëzimi
i tij ishte gjithmonë kur fitonte në turnire me luftetar nga te gjitha
anët.
Skenderbeu posa kishte arritur
moshen 18 vjeçare, i quajtur një nga sandjakats 'e perandorisë, u pesë
milje në mënyrë kuaj në kufijtë e Anadollit. Trimerin e tij e
shfrytëzon së shpejti tërhiqen të gjithë sytë, dhe pa zili emocionuese,
ai vetë i mbuluar me lavdi.
Në një votim unanim, Ushtria i dha atij suksesin e kësaj fushate.
Në kthim, Murati e ngarkoi atë me dhurata.
Atëherë iu dha pseudonimi
Skënderbeut (Zoti Aleksandër), nga ky vend, dhe se një ditë ky emër i
madh do te jetë i shtrenjtë për të gjithë Perandorin Osmane.
Shpërblime më të shkëlqyera pritur
nga luftëtari i ri më problemet e reja që së shpejti shpërthyen në Azi,
Skënderbeu mori nën komandën e tij një ushtri më qëllim për të
mposhtur rebelët e atyre provencave. Të dyja fushatat e mbyllen
ekspeditën më triumfin e Gjergjit. Pushtimet të disa vendeve të
rëndësishme dhe zona të mëdha që ende ishin jashtë sundimit osman. Është
shumë më rëndësi të permendim se në këto fusha ku Konstandini i Madh
kishte mundur Liciniusin në 324 ku, në 378, Valens mundi gotët, fitues i
ri, i ndjekur nga një numër i të burgosurve, të rrethuar më flamuj,
parulla, pre madhështore, u kthye ngadhnjimtar në Adrianopjë.
Trupat e Skenderbeu ishin të freskëta, thuajse të paprekura, ashtu si ai kishte qenë në gjendje të këmbimit të tyre.
Në atë kohë, dhe veçanërisht në
Lindje, baruti nuk kishte hyre ende me kohë për të ndryshuar artin e
luftës: i rezistonte ndonjë trimëri personale, forca fizike gjithmonë ka
luajtur rolin kryesor në dramën ushtarake, dhe sfidat e përdorimit te
njeriut ndaj njeriut ishte shumë e shpeshtë, si në Iliada dhe Odisea qe
sillte kohen si te ishte Jeruzalemi i trimerive per keta heronjë qe
ofronin pamje të shpeshta ne keto anë neper Arena te Azisë së Vogël.
Këto duele nuk bëheshin vetëm në
kohën e luftës në mes të dy luftëtarëve të armikut të armatosur, por në
paqe, ku një i huaj, një udhëtar është paraqitur në një qytet, duke e
quajtur vehten si "azil kerkues", emocionuese e tyre nga provokimet e
sotme do të ishin absurde, por dikur kishte gjetur një jehonë, sepse ajo
ishte koha e fames dhe trimerisë. Vendosur nën mbrojtjen e guximit dhe
nderit, pushtues të huaj nuk i frigonte asgjë pasi qe ata mundin
kundershtarin e tyre. Ai qe triumfonte kudo kishte të drejtën e
strehimit.
Pasi kthehet Skenderbeu ne
Andrinopojë, një Skif me trup te një kolosi afrohet ne msin e një
ceremonije qe mbahej ne sheshin e qytetit dhe filloi ti sfidoje te
gjithë luftetaret dhe personalitet per rrethe Sulltan Muratit.
Ai Skifi kerkonte nga te
pranishmit qe te dalin dy veta në fushë te Arenes tersishte te zhveshur,
te armatosur vetem me thikë ne një rrethe aqe te ngusht sa qe dilet
vetem me fitore. Këtë propozim te Skitit aqë te egeresuar as një turk
nuk qe i zoti ti pergjigjet, edhepse Sulltani kishte ofruar terheqje te
një shperblimi te madh per fitimtarin.
mirepo asnjeri nuk levizte. Ne
anen tjeter Skifi vijonte te kercente me provokimet e tij ne Arenen
perplotë njerez, i trimeruar nga suksesi i tij qe askush nuk guxonte te
matej me te, per një çast Skenderbeu doli ne Arenë dhe iu versul pa armë
fare barbarit Skif duke ia kapur me doren e tij te majtë, krahun e
djathtë te Skitit qe mbante thiken dhe ia drejton ne fytë dhe e len ne
tokë te vdekur Skifin.
E tere Arena ishte ngritur në
këmbë duke leshuar brohoritje ne shenjë guximi dhe admirimi per
ngadhnjyesin. Skenderbeu pastaj ia kput koken skifit gjigant dhe ia
leshon para këmbëve te Sulltan Muratit si trofe.
Heren tjeter, mirepo në një rast më dinjezor te tij, Skendebeu tregoi guximin e tij te njëjtë dhe pati te njejten knaqësi.
Ai e kishte shoqeruar sulltanin në
Prusa (bursa) në Bithinië kur aty qfaqen dy kalorës te pasur persanë ku
njeri quhej Jahja e tjetri Zampsa, vinin ti ofronin sherbimet e tyre
Sulltanit duke deshmuar për trimerit e tyre ata i kerkuan Sulltanit qe
ti nxjerri dy trima nga njerzit e tij me te famshem per një dyel, qoftë
me heshtë ose me shpata, aty ne sheshine qytetit te Brues.
Sulltani i pranoi lutjet e ketyre dy persanve dhe u kthye kah Skenderbeu.
"- Pse, vonohesh o biri im, ty
kurrë nuk te mungon guximi, edhe çmimi i këtij triumfi te perket ty,
shko pra edhe sot e shenoje rinin tende krenare me krahun tend te pa
mposhtur" ...!
Skenderbeu pranoi me knaqësikete
propozim por me kushte qe ai vetun t'iu dali perballë dy mercenerve
persanë te cilet duhej te sulmonin nje nga nje e jo qe te dyt pernjehere
Skenderbeun.
Menjehere Skenderbeu i puthë
kembët sulltanit, sipas tradites, merr armet e tij dhe kercen mbi kali
dhe hyn ne rrethin e perleshjes !
Së pari i afrohet Jahja hypur edhe
ai ne kali i cili kishte ngrehur heshten e tij te mprehët, atëherë
Skenderbeu i hypur në kali ndeshët më Jahjan në kalorim ku persani ia
ngul shtizen në mburojen e Skenderbeut.
Jahja mundohej që me bishtin e
shtizës ta rrëzonte nga kali Skenderbeun por nuk ia arrin, dikur më
mundim e terheq shtizen nga mburoja e Skenderbeut dhe më plotë fuqi
Jahja e hedh në drejtim të Skenderbeut duke shënjuar vetëm koken e tij,
por Skenderbeu largon kokën dhe i shpëton këtij sulmi.
Tani Jahja zbret nga kali. Zbret në tokë mënjeherë edhe Skenderbeu dhe i afrohet Jahjas. Që të dy mbanin në dor shpatat.
Mirëpo, Zampsa, tjetri kundërshtar
i Skenderbeut, duke thyër konventen(marrveshjen) më vrap shalon kalin e
tij në drejtim të Skenderbeut dhe më shtiz në dor ! Mirëpo
Skenderbeu, duke mos humbur fare kohën më këtë dinakëri të kundershtarit
të tij për ta denoncuar para publikut, ai ia nguli shpaten e hekurit mu
në fyt, ku mënjëherë ra i vdekur para këmbeve të kalit të tij.
Kur e sheh Jahja shokun e tij të
vdekur për toke, lëshon një klithje të tmerrëshëme dhe versulet në
drejtim të Skenderbeut hipur mbi kali...
Shpata e Jahjas gati sa nuk e
qëllon kokën e Skenderbeut, por më guximin e tij i perballon sulmet e
kundërshtarit persan. Nga të dy anët ishin të barabarët derisa
Skenderbeu më një të qëlluar në qafë e godet Jahjan ku tehu i palles së
tij i shkon gati deri tek kofshët, ashtu që kali i Jahjas e terhjekë
zvarrë trupin e të zotit të tij të pergjakur i cili pas disa qastësh
rrokulliset për toke pa shpirtë.
I knaqur nga këto eksplorime
gjithnjë me fitore të një gladiatori të famshëm, Sulltan Murati e
angazhonte gjithnjë pas veti Skenderbeun, në të gjitha fushatat e tija
të reja.
Ishin së bahku edhe në rrethimin e Pruses të Nikomedisë dhe të Otresë.
Doué d'une conception rapide,
Scanderbeg parla bientôt parfaitement les langues grecque, turque,
arabe, italienne et sclavonne, et montra une adresse merveilleuse pour
tous les exercices du corps.
Il n'avait pas encore atteint
dix-huit ans, lorsque le sultan le nomma sangiac, premier degré
d'honneur militaire chez les Turcs, et lui confia le commandement de
cinq mille chevaux.
A la tête de ces troupes,
Scanderbeg déploya une brillante valeur contre les ennemis d'Amurath, et
accompagna ce prince aux siéges de Nicomédie, d'Otrée, etc.
A l'attaque de cette dernière
ville, il en escalada le premier les remparts, y arbora un drapeau, et
s'élança ensuite dans l'intérieur les armes à la main. Ce trait de
hardiesse et de témérité, dont Alexandre le Grand lui avait donné
l'exemple, surprit tellement les habitants, qu'ils demandèrent sur
l'heure à capituler.
Scanderbeg avait vaincu
précédemment, dans un combat singulier, un Tartare d'une taille
gigantesque qui l'avait provoqué ; et, comme les héros de l'antiquité,
il attachait beaucoup de mérite à ce genre de triomphe.
Në sulmin e kësaj të fundit, pra
në Otré, Gjergji u sul mbi muret e kësaj kështjelle, nguli flamurin e
Sulltanit dhe ashtu i vetmuar hyri mbrenda në kështjellë.
Mirëpo kur e panë banorët e
rrethuar këtë hero që luftonte më një trimeri të rrallë, një djalosh
flokët kaçurrela që mbante shpaten në dor, atyre iu kujtua komandanti
legjendar, Aleksandri i Madh, dhe të gjithë këta banorët e Otres ran
për tokë të gjunjëzuar dhe iu dorzuan Gjergjit, por më thirrjet
drejtuar Aleksandrit të Madh, Aleksander... Aleksander...!
Se dikur moti në Indi,sipër lumit
Gangë, në rrethim të qytetit Oksidrakë që sot është nê territorin e
quajtur Utçe në mbretrin e Lahores, kur njësoj gati se në të njêjtat
rrëthana e kishte dhënë këtë shëmbull heroik edhe komandanti maqedon
Aleksandri i Madh.
Pershati Dardan Leka nga "Historia e Skenderbeut" sipas Camille Paganelle
================================================
Nga Azija e Vogël Sulltani e dergon në pjesen e Europes gjeneralin e tij te ri.
Këtu
fillon për Skenderbeun një seri e terë e sprovave, një luftë e pa
dhimbshme ne mes te besimit te tij fetar dhe te detyres se gjeneralit.
Se, derisa luftonte atje ne Azi te Vogël kunder disa kryengrites
musliman, asnjehere nuk e kishte ndalur turrin, nuk ishte i i penguar
nga mbrendsija e shpirtit te tij fare, mirepo tani perseri i kthyer ne
mesin e krishterve, edhe pse ishin kundershtar te tij, zermra i shqyhej
ne dysh dhe kishte nevoje te shkoje per te konsulltuar Zotin e te parve
te tij.
Si ta mbroje nderin e tij pa
derdhur gjakun ne mesin e krishterve dhe si ti shpetoje edhe ushtaret e
tij qe i komandonte pa u demtuar ata?
Kishte zgjedhur më në fund që
kundershtaret krishtere te mos i afroheshin, te mos e ngacmonin dhe te
evitonin ne perleshje, ti iknin ushtrisë se tij, ku nganjehere
Skenderbeu i kshillonte te mos iu perballshin kur e shifte se ishte me i
fortë me epersi ushtarake.
Qellimi i tij ishte ruajtja e
nderit te ushtrisë se tij dhe kete konvikcion do ta mbroje me forcen e
krahve te tij deri ne vdekje. Nganjehere Skenderbeu dinte se si ti
largoje krishteret duke provokuar incidente te lloj llojshme, vetem qe
te shpetoje krishteret, nese nuk kishte tjeter mundesi atehere i nxinte
gjalle si rob lufte dhe i mbante nene kujdesin me te mirë, kujdesej
edhe per lirimin e tyre.
Per here te parë në
provencat krishtiane banoret e tyre e uronin nje gjeneral turk. Ne
mesin e te gjithe gjeneralve te Muratit, asnjë nuk kishte më shumë
vullnetar se Skenderbeu nene flamujt e tij dhe emri i tij tingllonte ne
gjuhet e te gjithe botes krishtere ne tere ballkanin, i dashtur tek
ushtria por edhe jo nga te gjithe gjeneralet qe e gjelozonin dhe i benin
intriga.
Nje pamje tjeter e Skenderbeut e gjetur koheve te fundit qe i ngjan me se shumti pershkrimit ketu më poshtë...
Nga pamja e jashtme Skenderbeu i
kishte poashtu te gjitha aftesit e tija per te komanduar, kishte një
shtat te lartë, syt shqiponj, gjoksin e gjërë, hijen e një bujari ne
hecje, një mustaqe e zezë dhe e hollë i shkonte deri tek buzet, dimer
apo verë, krahu i tij i djathtë ishte i zhveshur ne fushë beteja, ishte
knaqesi te shifje ne akcione te tilla, kishte nje energji morali te pa
zbutur, një shendet si hekuri, nje bujari te lakmueshme, keshtu ishte
Skenderbeu kur i vdes babai i tij në Krujë.
Sikur mos te kishte ndodhur asgjë,
Sulltan Murati menjehere e emerton si guvernator te Krujes kapitenin
Sevali, sikur te ishte princi trashigimtar i kastriotve e jo Skenderbeu.
Mbrenda disa ditëve Krija dhe te
gjitha qytetet e provencat e Gjon Kastriotit kishin rënë nen sundimin
osman, pa kurrfare veshtersije, pa asnje shenje rezistence.
Mos ndoshta njerzit e dinin se te
kater bijt e Gjonit qe ishin pengje nene dorene e forte te Muratit, po
qe se revoltoheshin ata do te vriteshin ?
Mirepo prej vitesh tre bijt e Gjonit kishin ndrrua jetë, vetem Wojsava dhe Marica jetonin diku ne skajin e Emantisë.
Kishte mbetur vetem Gjergji, mirpo ne kete situat Murati, qfare ane duhej te merrte ndaj idolit te ushtrisë se tij ?
A mos e kishte Murati te vetmin gjeneral te aftë per ti realizuar planet e tij per pushtimet e tij te metejshme ?
Nga ana tjeter, si guxonte te
llogariste ne te birin e Gjon Kastriotit te cilin e kishte shkarkuar nga
trashegimsija paternele qe i takonte atij, qe e kishte shkoqur nga
besimi i tij ne atdheun, a mos duhej qe ta largoje diku largë nene
mbikqyrje e percjellje ?
Mbi te gjitha, para se te merrte
ndonjë zgjedhje te duhur, Sulltan Murati donte ta shifte personalishte
Skenderbeun ne sy, te diktonte fshehurazi mendimet e tij, te degjoje
zerin e tij te fliksuar, te diktoje ndo nje eventuel ambiconi te tij.
I ftuar ne pallatin e sulltanit, Epiroti per as nje çast nuk tregonte ndonjë merzi rrethë ketij takimi.
Pasi qe i shprehu ngushllimet e
tij ne kujtesen e Gjonit dhe vdekjen e bijve te tij, Murati i kishte
bere me dije Skenderbeut mundesin e kthimit te tij një ditë ne pronat e
babait te tij, se paku ti merrte disa vende kyqe qe i posedonte i ati i
tij;
" Per
te ju thene te verteten, kisha preferuar te ju ruaj pran meje edhe per
një kohë, per ti perfunduar se bashku disa projekte dhe te dalim
fitimtar ne keto luftëra; si kthim, do keni famen, thesaret dhe te
gjitha do jene suksese per ty sipas zgjedhjeve tuaja"
Skenderbeu
duke ditur fatin e vllezerve te tij, edhe pse nuk i dinte rrethanat e
vdekjes se tyre, një fund i parakohëshem mirpo natyrel, shpirti i
Muratit vetem ai e dinte...
Mirepo ne syt e shqiptarit, ky mister fshifte krimin.
Ne keto momente ndoshta Skenderbeu ndiente hakmarrje per vlalzerit e tij, per kthimin ne atëdhe.
"Vllëzerit e mi, babai im më nuk jane ne ketë botë, per mua e tere rinia ka bredhur largë atëdheut, largë familjes.
Deri
sot vetem madheshtija juaj me ka ofruar atdhe dhe familje. Deri ne kete
ditë une kam njohur vetem luften. Me jepni pra fushë beteja tjera se
vetem aty është ardhmeria ime, dhe çfardo abicje tjeter per mua pra më
është e panjohur "
Athua Murati besonte ne siqeritetin e fjalve te Skenderbeut ?
Mund te dyshojmi. Mirpo ishte dita
e para nisjes se një ekspedite te rendesishme, nuk donte te huqi kete
rast, mandej shtrohet edhe pytja tjeter se ndoshta Murati me te vertete e
donte me zemer kete djalosh te ri ri qe e kishte rritur pran tij me
plote kujdesin e duhur.
Murati nuk kishte per momentin
asnje prove dyshimi per besnikerin e Skenderbeut ndaj tij, perveqese
raporteve te disa gjeneralve tjere qe ia terhiqnin vemendjen sulltanit.
Murati e evitonte kete skandal qe
qe ziheshin nga intrigat e pallatit dhe deri ne ushtrin e tij, nuk donte
kurresesi ta humbaste gjeneralin e tij te famshem.
Me në fund sulltan Murati zgjodhi
si menyren me te mirë dhe te volotshem, per një mision në Misië ia besoj
komanden Skenderbeut per te luftuar kunder Despotit serbë Gjorgj te
dinastis së Brankoviçve.
Kjo Misia dikur shtrihej nga
Danubi e deri ne malet e Sharrit, ne perendim kufizohej me Rashken, ne
lindje me Bullgarine, ne jug me Shqiperinë. Ne vitin 1151 Mesia, pra
Kosova, pushtohet nga tirani Qudommillë qe pastaj ne shekullin XIV -të
forcohet ne nje perandori nene Dushanin, gati deri 35 vitesh
para betejes se famshme ne kete vendë, u nda pas pushtimit turkë e tere
Mesia, nga Danubi deri ne alpet e Sharrit, e ndajten ne
"livadie"=sanxhake; beogradi, smedereva, novi pazari dhe krushevci. E
perbenin popullsia mese, dardane, skordiske, pikenset dhe disa fise
sllave e fine.
E pushtuar terësishtë nga Augusti
ne shekullin e parë, u nda ne dy provinca. Mesija e parë apo Superiore,
dhe Mesia e dytë apo e quajtur edhe Mesia e mbrendshme qe sot(1855)
eshte e ndar ne mes te Bosnjes, Serbisë dhe Bullgarisë se sotme.
Nese Skenderbeu adhurohej nga
ushtaret e tere ushtrisë osmane, nuk ishte e njejta gjë me pashalalret
rrethë Muratit te cilet gjaluzonin ne keto kohera me komplote e intriga
kunder gjeneralit te shquar Shqiptar.
Me se miri per t'iu ikur ktyre
dyshimeve qe tjeret dyshonin ne sinqeritetin e Skenderbeut dhe per te
dhene provat e tija si asnje here më parë, Skenderbeu luftoi kunder
despotit serbë më një ashpersi te tmerrshme dhe disa here Skenderbeu
kthehej fitimtar ne Andrianopojë me dhurata te pasura per sulltanin nga
keto ekspedita në viset e Mesisë.
Më ne fund Skenderbeu ia shkatrroi
te gjitha qytetet dhe keshtjellat despotit serbë, i pushtoi ato dhe
despotin e largoi nga Mesia (Kosova) i cili mezi arriti gjallë te
strehohej ne Hungari. keto vise tani ran te gjitha ne dor te osmanve.
Mirepo gëzimi i sulltanit nuk
ishte pa mjegull. Skenderbeu edhe ketu doli fitimtar, ashtu si e donte
Murati, duke hedhur poshtë rastin e volitshem te kthimit te Skenderbeut
në Krujë.
Armiqet e mbrendshem te pallatit
qe e rrethonin Muratin i shtonin turniret ne Andrianopojë me qellim qe
mos ndoshta Skenderbeu ne keto dule qe i lakmonte, do te gjeje vdekjen
nje dite nga ndonjë gladiator i huaj ne keto luftme te pergjakshme do ti
shliroje nga ky rival i madh.
Heret a vonë pra Skenderbeu e
parashifte ketë tragjedi, duhej sa më parë te çlirohej nga zigjiret qe e
mbanin lidhur nga Murati. I deshpruar nga kjo pabesi dhe nga kjo
gjelozi Skenderbeut tani i mbetej vetem se edeh nje rast i vetem qe nuk
duhej ta humbaste më, kthimin sa më parë ne Krujë.
Shpirti i tij ishte i ngushtuar në
një etje per liri, sytë e tij ktheheshin pa nderpre kah e dashura
Shqiperi, i mungonte ajri i atyre maleve shqiptare, i mungonte lutja ne
gjuhen e te parve te tij, Zotit i lutj ditë e natë qe t'ia japi elanin e
një guximi te ri drejtë lirisë per te shpetuar nga kjo robëri.
Qe kur i kishte vdekur babai, disa
bujar te njohur shqiptar e kishin takuar fshehurazi Skenderbeun. Te
gjithë e ftonin qe te kthehej në atedhe, per pamvarsi, per liri, emri i
tij ishte bere simbol i lirisê i shpetimit kombtar.
"vetëm më te degjuar zërin tuaj, e tërë Shqiperia do ngrihet si një"
Perseri despoti serbë Brankoviçi
kishte mbledhur një ushtri dhe ishte kthyer ne Mesi (kosovë)i kishte
larguar te gjitha garnizonet turke. Murati kishte vendosur qe kete here
ta shoqeronte Skenderbeun ne kete eksedite ndeshkuese ndaj despotit deh
vetem me te degjuar despoti serbe qe Skenderbeu dhe Murati po iu
afroheshin ushtrise se tij, ai menjehere largohet dhe ike perseri pertej
danubit ne Hungari.
Edhe këte here sulltani e
shperblen Skenderbeun per vlerat e tij ne kete fushatë por as kete here
Skenderbeut nuk i erdhi ora e duhur per tu kthyer ne Krujë.
=== vijonë =Kthimi i Skenderbeut ne Krujë====
Nxjerrur nga "hist e Skenderbeut" nga autori Kamij Pazhanel 1855, perktheu dhe pershtati: Dardan Leka 2009
==============================================================
Heroizmi i Skenderbeut: Momenti kishte ardhur...
Heroizmi i Skenderbeut,
Në
këtë kohë Eugjeni IV qe mbante fronin e pontifikatit me qka jeta e tij
ishte aqë e vreret u njoft si humanist vetem ne oret e fundit e shifte
serbin me çdo kushte ne dor te turqve.
Mirepo vjen ne anen papritmas
vdekja e Albertit te Austrisë ne vitin 1389, qe ishte edhe mbret i
Hungaris, i kishte vën në dilem hungarezët.te cilet e ndjenin nevojen e
duhur per t'ia prerë rrugen turqve më çdo kushtë...
Mirëpo hungarezët
syt i kishin kthyer kah Vladisllasi VI, mbret i Polonisë, ku se
shpejti ia dhuruan edhe kuroren hungareze mbi kokë dhe u emrua mbret i
Polonisë e i Hungarisë ne vitin 1440.
në anën tjetër, Hunidi i cili njihej si mur mbrojtës kundër osmanve kishte vene shpaten e tij në peshore, pra në mbeshtetje të mbretit Vladislas dhe për këtë sherbim mbreti e emron Huniadin me titullin vojvod i Transilvanisë.
Mënjëherë posa emrohet Vladislasi mbret i hungarezve, Papa Eugen IV shpejton kardinalin Gjiuliano Cezarini qe të luste mbretin për ti dalur në ndihmë despotit serbë.
Pa humbur kohë Vladislasi kerkon
ndihmë pran Kaloresve te Urdhrit Teutonikë mirepo keta rrefuzojne
kategorikishtë qe te marrin pjese ne kete lufte kunder osmanve, kurse
nga ana e Valakisë deh Polonia ishte i lumtur me keta sepse kishte
marrur pergjegjeje pozitive, keta i dalin ne ndihme mbretit me nje
ushtri te madhe dhe te mirembajtur per nje periudh 6 mujshe me
shpenzimet e tyre, ketyre trupave vjen dhe i shtohet nje numer i
konsiderueshem edhe i vullnetarve gjermanë.
Martesa e Hunidit në vitin 1421 me Elizabeten, vajzen e perandorit Sigismund, Haubsburgëve iu mundesohet e drejta mbi mbreterin e Bohemit dhe Hungarisë. Në armet e Korvinve, pra Huniadit ishte shenja e një Korbi=Korvine, ku sqepi ishte i rrethuar me një ngjyrë floriri. Pra, me këtë ushtri te madhe Vladislasi kalon Danubin dhe sulet në Bulgarin e sotme që ishte e pushtuar nga osmanet, sulmon Sofinë, qe quhej Ulpia apo Sardika trake, po pastaj bulgarët e quajten Trialdika, te themeluar nga Justiniani ne mes dy lumenjëve, Nishavës dhe Iskres apo Oesusit....
Sulltan Murati II para një viti kishte mbajtur me se 7 muaj ne rrethim Beogradin dhe me ne fund vendos te terhiqet.aty ishte edhe Huniadi !
Mirepo këtë herë më të degjuar Murati që ushtria hungareze kishte sulmuar Sofijen, ai mbledh një
ushtri prej 80 000 trupave dhe drejtohet per te penguar trupat
krishtere te hyjne në Mesië Kosovë qe synonin ti dilnin krahë despotit
serbë..., por ne te njejten kohë Murati i ndan 25 luftetar dhe i
dergon ne sulm kunder hungarezëve ne anen e djathtë te lumit Morava,
nen komanden e Skenderbeut dhe Karam bej, Pasha i Rumelisë, perbakke
tyre ushtria e Huniadit zente vend me 35 000 trupa, kurse Murati vinte
mbrapa Skenderbeut duke e percjelle me ushtrin e tij te madhe.
Ketu Jankus Huniadi e shef
perballe kundershtarin e tij Skenderbeun me trupat e tij pertej Moraves
dhe nuk i dihet se per çfare arsye kthehet mbrapa ne kampin e mbretit
Vladislas dhe e lajmron ate per dispozicionet e ketyre luftetarve nen
komanden e Skenderbeut.
Mos ndoshta ketu lind dyshimi tek
pakti i fshehur ne mes Hunidait dhe Skendebeut ? Asnjera pale nuk sulmon
tjetren, rrijne keshtu per njekohe...dhe me ne fund Hunidi e ka rrugene
te hapur, Sulmi i pergjithshem i ushtrise hungareze vinte e behej i
pa evitueshem nga çasti ne çast...
Kete here Skenderbeu e vren se momenti kishte ardhur !
I therret ne tenden e tij luftëtarët
me te besuar, nder ta edhe nipin e tij, Hamzain, qe sipas disa
historianve ishte djali i motres se Skenderbeut kurse disa te tjere e
thojne se ishte djali i Reposhit, keshtu që me te besuarit e tij,
Skenderbeu ua tregon planin e kthimit te tij në Atdhe, ku te gjithe betohen se do kthehen ne Shqiperi te gjallë ose te vdekur.
Posa dalin luftetaret shqiptar nga tenda, kur menjehere Huniadi jep urdher për sulm mbi ushtrine turke, ushtaret turq kishin mbetur te habitur e të shtangur, kur e shofin Skenderbeun, per here te parë, duke u zbrapthur që terhiqej me trupat e tij.
Kur e pa pasha këtë manevrim se si terhiqeshin luftëtarët
e Skenderbeut ai tmerrohet nga frika dhe se shpejti e tere ushtria e
tij shpartalalhet para Huniadit. me vone deshmojne per kete humbje 4000
roberit e luftes dhe kerdin qe kishte bere ushtria hungareze mbi turqit.
Karam Bej, Pasha i rumelise mezi kishte arrijtur ta shpetoje koken e
tij duke iu falenderuar vrapit te kalit te tij të shpejtë.
Momenti pra kishte ardhur ne
vjeshtene vitit 1443, Skenderbeu kishte kapur ne hikje Reis Efendiun e
Muratit, personin me te fuqishem pas Sulltanit i cili mbante vulat e
perandoris ne emer te sulltanit me vete, ne rast te ndonje marveshje me
krishtienet, keshtu pra Skenderbeu ia ve prangat dhe e detyrron ate qe
t'ia shkruaj një leter sunduesit te Krujes, duke ia diktuar me keto
fjalë;" Ti dorzohet Kruja komandantit Skenderbe" me urdher te Muratit
II. dhe te vendoset ne vendë të tij Skenderbeu...
Më së 300 kalorës i bashkohen Skenderbeut, gati te gjithë shqiptar, njerëz te zemres e te beses, diten e 7-të me ne fund arrijne ne Diber te Madhe.
(barletius, Historia de vM el gestis Scanderbegi Epirolarum principis, lib. I.
=============================================================
Guvernartori turk bie i vdekur
nder te parët, se shpejti kudo ne keshtjellë te Krujes rrjedhte gjaku i
armikut, nder ta nuk duhej llogaritur edeh ata qe kalonin nga gjumi ne
vdekje ne kete mesnat, disa te tjerë kerkonin shpetim duke tentuar te
marrin arratin mirëpo çdo dalje ishte mbyllur per ta, atehere ose
rezistonin ose te dorzoheshin, i prenin pa dhimt fare, asgjë nuk i
mbronte ata, as lutjet e tyre as plaget e as shenjtetija e kishes. Te
uritur për hakmarrje kryengritesit shqipetar knaqeshin me ulerimat e
viktimave te tyre. Më në fund disa turq qe i kishin humbur te gjitha
shpresat perulen para kembve te Skenderbeut i cili me shpaten ne dor,
si komandant dhe ushtar urdheronte dhe ekzekutonte; keta turq iu luten
Skenderbeut t'ua shpetonte jeten !
Keto lutje e preken Skenderbeun aqë shumë sa qe mezi ua shpeton jeten nga te tjeret qe u ziheshin mes tyre si pas një gjahu...
Skenderbeu i shpeton dhe iu thot se do ta shofin per neser se si do veprohet me këta turq.
Te nesermen, heret ne mengjes,
Skenderbeu shpalle me zerin e buris ne keshtjellen e tij urdherin, se;
" Jeta t'iu falet te gjithë myslimanve te cilet perqafojn fen
krishtere te vij para tij pa arme" ! Dhe perveq ksaj, "keta mysliman te
krishteruar duhej te merrnin pjesë si çdo banor tjeter i barabart me
te tjeret ne fonkcionet dhe dinjitetin e detyrave publike"
kurse atyre qe kundershtonin iu ipte denimi më i rreptë, duke u sjellur ndaj tyre ne kundershtim me te drejtat e ngadhnjyesit.
Ne mesjet pra ishte tradit
gjdokundi, "ndrroje fen nese don ta shpetosh jeten" qe per ne sot duken
si tradita barbare apo te pa besueshme, kemi shembuj perplote pastaj
shekuj me vonë mu ne kohen e civilizimit europian, edhe ne mesin e te
krishterve mes tyre hasim ne skena te tilla drama te ngjajshme dhe te
pafalshme, ne mes protestanteve ne nje ane dhe katolikve ne anen tjeter
!
Pra ne kete rast, para Skenderbeut
vetem një pakic e vogël e turqve pranuan krishterimin ndersa pjesa
tjeter e turqve qe rrefyzuan moren vrapin per te shpetuar por u
masakrruan gati te gjithë, ata qe arriten edhe njëhere te shpetonin
gjallë ketij ekzekutimi, vinin perseri t'iu lusnin Skenderbeut qe t'ua
fali jeten ! Megjithate pas ketyre lutjeve Skenderbeu ua fali jeten dhe
i liroi nga qyteti i Krujes, mirëpo krejt pak prej tyre shpetuan sepse
ne dalje te Krujës keta perseri u sulmuan nga fshatarët, vetem pakë
prej tyre mezi shpetuan.
Kurse pjesa tjeter e turqve qe
pranuan krishterimin dhe u baptizuan aty ne vend, i mbuluan me
brohoritje dhe i pranuan me knaqesi ne mesin e tyre dhe qyteti i Krujes
e kremtoi ketë festim si evenment publik dhe madheshtor teper te
rendesishem me gezim e hare !
Pasi qe u çlirua nga roberia
qyteti i Krujes, shenjat e simbolet me gjysemhënë u shkoqen, armet e
ushtris se sulalltanit u thyen copë me copë, çdo gjurm e sundimit turk u
zhduk !
Kështu pra qeverisja e vjeter e
krujes rimori formen e dikurshme dhe te nesermen ne mengjes u ngrit
flamuri i shtetit te lirë shqiptar me shqiponjen dy krenshe, në ngjyrat
kuq e zi !
=======================================================
Letrat e Skenderbeut
Vladisalasi, Mbreti i polakëve e i Hungarisë i dergon letër Skenderbeut, Dukës së Shqipëtarve
Pas shumë bredhjeve që perndia e ka shty deri sot këtë urim tonin të vonshëm, më ne fund gëzohem sot për ju dhe suksesin e dyfishtë te fitores suaj qe është një sukses jo vetem për shtetin tuaj por edhe per tere krishterimin, qe mevitytet tuaja dhe pasionin tuaj te madh kjo mbeshtetje e juaja i ipet republikes krishtiane me bekimin e perndis dhe vlerave tuaja. Sepse, të ju them të vertetën, disfata e kombit shqiptar ishte një plagë që ne na dhimbsej gjithnjë dhe ankoheshim, njësoj pa fjalë tjera,
kur Gjon Kastrioti, babai yt, Princ me merita të medha, e i shtypur
nga Murati e itrishtuar nga kjo botë më fatet e ngrata, nuk pati mundësi
tua le juve në dor skeptrin e trashegimnis, si birit të tij nen sundimin e huaj. Perendis i pelqeu qe pati një fëmi si ju aqë fatlum; tjetër e mirë nuk i mbetej atij për ti dhuruar njerzimit, vetëm se të ju kishte parë për heren e fundit. Princ i kësaj botës, jeni i derguar në një çast fatal ku tani jo vetëm se tokat shqiptare dojenë te mbrojtura por edhe do marrin formen e dikurshme, të drejten dhe imunitetin e popujve që iu ishin shkëputur mbretnisë së Maqedonisë nga rrembimi Osman.
Sepse të heshti për gjërat që nga fëminija juaj dhe kunder deshires suaj ju kan munduar rëndë por duke besuar dita më ditë, ju keni marrur në mesin e barbarve një emër të Pavdekshem !
Nuk ka gjë më të shkelqyer se kjo fitorja juaj që më admirim të madh kemi besuar qe ju do ta fitonit duke shpartalluar Ali Pashen më forcat e tij.
Mirëpo, ô Skenderbeg, tani të ipet një rast tepër i madh dhe i famshëm që më ndihmen e Perendis e më një kshillim të admirueshëm ju solli në këto çaste të duhura e të vështiranë mbrojtje të krishterimit.Për ju është një rast i mirë që të hakmirreni kundër Sulltanit për padrejtsit e vjetra e të reja që ua ka bërë juve dhe gjithë shqiptarve, por edhe të gjithë dhunen qe ka bërë ndaj fès, nuk thëm që e ka shuar; se sot njashtu edhe ne jemi në të njejtën gjendje si ju, por nuk është vonë që të na ndihmoni më forcat tuaja fitimtare.
Keshtu janë te pajtimit të gjithë princat e Hungarisë dhe të polonisë, si dhe gjithënjerizit e mirë.Juliani, kardinali i shën-Ëngjullit, ju lutet si dhe katolikë tjerë, të bëhemi roje krishtianedhe se ka prane neve ketu ushtar te armatosur, tjetër gjë nukë presim vetëm shenjen tuaj.Këtë herë te sigurt, vetëm nëse ju e rrefyzoni këtë mundësi qe falas perendia na e dergon, ne do fitojmi dhe perfundojmi këtë luftë e ti largojmi turqit nga tokat e Europës qe ka kohë qe e pushtojnë.Nuk është nevoja më duket qe t'ju ngushtoj juve më këtë arsytim; qe po të mbrohet na sjellënderin driten dhelirinë !
Te kunderten; ta lemi, nuk mundem te parashohë se çka do behet ne te ardhmen me ne ! Si krishtian, na mungojnë keto detyrime ndaj tjetrit. Flaka na ka marrur tëgjithëve gati por asnjëri nuk mendon se do arrije edhe tek aji. Shikojeni sot se në ç'farë gjendje duken grekët, po triballet(serbët) dhe tani gjendja ime?
Se ç'farë Iliade do thoshin pastaj për ne, pas te gjitha ketyre fjalëve qe i kemi durua deri me tani dhe ku rrezikohemi për çdo ditë ?
Kemi humbur princa te vlefshëm ne mbrojtje te Hungarisë në keto luftëra, ku nganjëhere një ushtri e tëra është zhdukur ! Ka aqë shumë familje në këtë mbretni qe mbajnë zi, nëna e gra te veshura me të zeza. Perpos tyre kemi edhe princa tjerë te aleatve te te cilët gjendja është e njëjtë. Keshtuqë të pambrojtur vuajmi në të gjitha anët, prej të njejtit armik ! Sikurse ne vetë nuk dojmi te marrim frymë, për tu bërë viktim për të tjerët. Nukë e veçoj ketu vetëm Eugenin(papen) dhe Filipin e Burgonjës, të gjithë mundohen që ky samar te mos na bie vetëm mbi shpinën tonë. Njëri ketu na ka dergua Legatin e tij, kardinalin e shën-Ëngjullit më të gjithë kreret e tij dhe mendihma te medha. Duka i Bugonjës më anijet e tij ka arritur deri në Galipolipengon me trimeri daljen e ushtrisë turke në Europë. Një tjetër shpres neve na vjen së shpejti, ndihma vullnetare e juaja si dhe vlerat tuaja na shtyn neve nga rrezikui pashmangshëm ku fati jonë i te gjithve na shtyn te veprojmi bashkërishtë.
Mbi të gjitha, e di qe askush nuk e injoron pa pershtatshmërin tuaj në këtë ekspeditë, ne lutemi mos te ju vonoje.
Ju siguroj qe kjo ndihmë do ju sjelli nder dhe ju lus që kjo marrveshje mos te bienë mendje të ndonjë të ligut, te mbetet për tu ruajtur dinjiteti yn pergjithëmondhe do vijoje në të ardhmen për famen tuaj dhe arritjen deri në Madheshti !
Perendija ju ruajt.
Nga Buda, kryeqyteti yni, 4 Qershor 1444
Perktheu nga Laverdi, botim i vitit 1592 për "renesancen ilire" 2008 kreksi
***************************************************
Amurat Ottomani, mbreti i turqeve dhe Perandori i Lindjes, nuk i dergon asnjë pershendetje Skenderbeut !
Nderimet dhe te mirat e mija si nje djalit tim te madh ne zemren time qe me ke percjellur, pra nuk do te te kursehen o Skenderbeg, nga njerzit me ingrat. Fjalet me mungojne qe t'ju flas ty, aqë eshte i madh krimi yt dhe mosrrespektimi qe ke ofenduar madherin time e gjithashtu dhe shpirtin tim, e pra, nuk po mundohem fare se çfare fjalesh te nxjerri per ty, po te themë, sherbetori imi...
Se asnjë gjuhë tjeter me te ashper nuk do ua zbus zemren tuaj te nje krenari e arroganti nga natyra qe ti nuk meriton fjalë te buta qe kan tejkaluar egersiren; e per te permendur rastin ate ditë kur te eshte ngritur frenezia e komoditeteve tuaja dhe nderi i qytetarve tuaj ne anen e Hungarve kundër ushtrise sime, do isha i knaqur, sikur te ma kishin prekur plagen qe ndoshta nje dite zemra do ti harroje; qe tradhtit e tmerrshme dhe shembuj tjere me nje guxim te padhimbshem meritojne te mbyllen.
Kam menduar megjithate teper vonë qe ti tregoje ndodhit; frigohem se ky largim i juaj do te ju rrexoje papritmas me tere ate fortunen tuaj mbretnore; dhe kur te deshirojsh te vish ne pranimin e atij gabimi aqë te madh, ku per tani, nuk do gjesh as një ilaç ne veprimet tuaja te mbrapshta.
Mjaftë pra, me vjen keq per sjelljet tuaja; ti mjaftë e ke ngacmuar perandorin osmane me te pa drejte, dhe mjaft jam treguar i durueshem para nje gabimi te tillë !
Ti ke perfituar nga ushtria ime te me tradhtosh te Hungaret ?
Presish ti te mos denohesh ne te gjitha ato qytete te Epirit qe i mbaj me marrveshje e kur ti ke vrarë garnizone te tera te ushtris sime ?
Mendon ti se ke shpetuar nga ushtria e Ali Pashes qe e humbi me aqë thyerje e brutalitete para Hungarezve qe iu ndihmove, nen komanden tuaj, pastaj ke shkuar dhe ke larguar popullesine në Mesië(kosovë) te vjehrrit tim Brankoviç vetem pse ai nuk ju ka lejuar te kaloni atej ?
Eja ne vete njehere keto ditë, pra mos prit sa te zgjohet zemrimi im edhe më i madh! Ruaju ti nga keto kryqezimet tuaja te lehta se do vijne te ju shpojnë apetitin tuaj te pa rregullt dhe te ju qoje deri te ajo pikë saqe sjellja jote te kthehet me e mjerueshme sa te kem edhe meshirë nga urrejtja juaj.
Kujtohu ti njëherë së paku disa ditë, kujtoji te mirat e mija, qe me keqardhje, me duhet ti permendi te mirat ndaj dikujt; qe eshte shume keq nga dikush te harrohen keto merita te se kaluares.
Por tani ta lemi anash shendetin e shpirtit tuaj, dhe pabesin qe ke tek profeti Muhamet, ne oborrin tim kush ishte me i dashuri per mua se sa ti ?
Cili njeri, jo vetem nga te huajtë, nga intmët dhe ata privat, ishte më i pranueshem se ti ?
Me ç'fare pritje dhe ushqim të mirë, qe kur ti u solle tek unë, gati në femini, mora kujdesin që t'ju mesoj e te ju edukoj zakone e diciplinë duke ua rritur pa nderprerë virtytet tuja në rritje nganjëhere më shperblim e herë më lutje dhe gjithëherë në ç'do kohë i shkelqyër në ushtri. Mirëpo të kuptoj mirë, dashuria per Atdhe ka mallengjyër zemrën, për të cilën, po të ma kerkoje që t' ua ktheja, a mos isha ai që do ta rrefyzoja ?
A të kujtohet, disa herë ta kam premtuar këtë ?
Ti ke dashur ta marrish më të keq se sa të prisje një të mirë prej meje. Mbaje pra më deshirën e perendis dhe pa pelqimin tim !
Unë të betohem se do ti fali ofendimet tuaja të se kaluarës, jo për meritat tuaja të tanishme të pa vlefshme më këtë urrejtje publike, mirëpo më pelqen të kem kujtesen e dikurshme qe sa e sa të mira keni marrur prej meje se, në ty kam parë bujari dhe guxim kur ishe i imi ! Sepse sherbimi juaj është i kahmotshem, gjithashtu sa ofendimi që kam marrur Krujën dhe tokat e babait tuaj të cilat më të keq e mashtrim ti i more, ne ti lejojmi më kusht që ti të na i kthejsh ato vënde që nuk ke të drejtë fare, të cilat i kam fituar më armë dhe më virtytet e mija !
Kushti tjetër është që ti ti kthesh vjehrrit tim (serbë) pa afat të gjithë pasurin e plaqkitur në Misië (kosovë) dhe sa më shpejtë; nëse nuk kthehet kjo pasuri do e paguani më para dhe tërë jetën, është krim të sulmoni mikun tonë, poashtu edhe nëse ndihmoni armiqët tanë !
Me këtë do te evitohet pergjithëmonë pamiqesija e turqve e nëse do të këtë vendë, sipas deshirës sime, as më pakë e as më shumë keshtu do të më duash më së miri (do të denohesh nga vetë pakujdesija juaj) do të kerkosh patjeter vend gjykimin kur guximi juaj dhe paramendimet tuaja të më hiqen nga mendja, o hakmarres i obstinuar e i rafinuar ! Mjaftë e ke rrafur fuqin time ! Ti e din se ç'farë force kam në anën time !
Për të perfunduar, të lutem, më shkruaj se paku se, cili është vendimi yt ?
Me Haradinin, agentin tonë sekret dhe besnikë, lirishtë mund të bisedosh nga i cili do të marrësh njohuri tjera që nuk kam dashur ti shpalosi në këtë letër.
Lamtumirë, je i kshilluar mirë nga Andrinopja, më 15 Qerrshor 1444.
***********************************************
Letër e Sulltan Muhametit, derguar Skenderbeut
Unë, Lartëmadherija, Emiri i Madh, Muhamet-Beg, i biri i Lartëmadherisë se tij Emirit te Madh Sulltan Murat-Begut"
Skenderbeut, princit te Shqiptarve e të Epirotve, shëndet.
Unë nuk njoh, shumë i dashtuni Skenderbeg, miqësi më të lidheshme se ajo qe vjen nga miqësia engushtë; mbi te gjithat kur kjo lidhje është formuar që nga rinija, si në mes neshë, atëhere që ishe pengë tek i ati imi dhe qe ne te dy jetonim së bashku si vllëzër.
Dhe kur mendoj per ato momente te kendsheme te feminisë sonë, kur më kujtohen sherbimet e tuaja të shkelqyera, për te gjitha qe ke bër per te famshmen shtepi te Otomanit, për ngritjen e perandorisë sonë, ju pergezoj dhe per te ju vertetuar me duket se eshte nje detyr perandorake.
Asgjë nuk do me ishte më e kendshme per mua, e marr Perendin deshmitar, vetem qe t'ju shof perseri dhe te knaqem nga prezenca juaj. Nese trupat e forcave te mija keto ditë kan guxuar te pushtojnë Shtet e tuja dhe te shtrojnë dhunim, unë s'jam pergjegjes; ato kane vepruar pa urdherin tim dhe fitoret tuaja mbi ta nuk me kane hidheruar fare. "Mirëpo ta lëmi këtë, për te ardhur ne marredhenjet tona te vjetra; se një bashkim i shenjtë paqësor do te na pajtonte pergjithëmon.
Pra, qe se si do te ishin bazat e aliances sonë; po te thëm, ta dini mirë se cilat jane pikat qe udhezohet paqa me keto kushte.
Unë kerkoj qarkullim te lirë neper tokat tuaja "për trupat e mia, qe shkojne te luftojnë kunder Venedikasve; pastaj te me japish, peng, Gjonin birin tuaj, per te cilin do kujdesm "si per femiun tim; dhe me ne fund njerzit te mujne te bejne tregti lirishtë mes tyre.
Nese ti pranon, eja lirishtë tek une : pritja do jet e rangut madhor. Po, mbi besimin dhe fjalen e suverenit, do të benim marreveshje të besushme me juve për një paqe të pathyeshme; asnjëhere më vendi yt nuk do shqetësohet as nga ushtria ime e as nga tjeter kushi.
Për te tjerat, nëse keni ndonjë pytje për te bërë, apo për te "kthjellur dyshime" drejtohu me plotë besim te derguarit tim Mustafas.
Dhënë në qytetin tonë perandorakë të Konstantinopojes "Më 6 Maj, 1461
Perktheu nga Laverdin 1592 për "renesancen ilire" 2008 kreksi
Pergjigjia e Skenderbeut në një letër derguar Sulltan Muhametit teII-të
**************************
Gjergj Kastrioti, i mbiquajturi Skenderbeg, princi i Epirotëve dhe i Shqipëtarve, ushtar i Jezu Krishtit, për Muhametin, sundimtar i turqëve, shendet !
Ne kemi marrur, shkelqsija e juaj, letren tuaj të shënuar më plotë deshmi dhe miqësi.
Të larguar nga njeri tjetri prej një kohe të gjatë, ato ndjenja te perbashkëta, thua ti, ishte sikur një kllapë e rëndë, dhe tani don te zgjohesh për një aliancë intime te cilen Unë e pranoj kerkesen tuaj më deshirë, mirëpo Jo të gjitha kushtet.
Kështuqë, si aleat dhe mik i Venedikasëve, nuk mundem, pa e thyer besen e dhënë ne mungesen e dinjitetit tim, tu japi te leje kalimin per ti sulmuar. Kurse për tua dorzuar djalin tim peng, që permes tij te beni si një nyje te një lidhjes së re në mes nesh, zemra e një babait dhe të një nëne nuk do ju mund ti kundershtonin nje sakrilegje te tillë; të vetmin fëmij qe Zoti na ka dhuruar" e që është ende i moshes së re !
Megjithatë, do ishte një keqëberje e pa permirësueshme ndaj tij duke mos ia arritur qe ta rriti sipas dokeve dhe në fene e vendit te tij. Mbetet tani vija e relative e tregtis së lirë në mes dy vendeve; me kete, tere Keshilli im dhe se dhe unë e pelqejmi më deshirë, sepse te dy popujt do të gjenin një perparsi.
Ti më fton gjithashu qe t'ju vie për vizit "në plotëbesim" për të cimentuar një miqësi prej kohesh në vuajtje; falenderoj shkeqesin tuaj ! Mjerishtë për mua, udhëtimi në Konstantinopoj, më perkujton shumë mbrresa, gjendja e qeveris sime nuk më mundëson; sepse nuk është e mjaftueshme qe të mirrem më këtë komb shqiptar krenar, aqë të shendrritshëm, aqë te pa mposhtur, aqë të pa nxituar për çlodhje.
Mirëpo kjo është edhe knaqësi tjetër, që do ta bëja si te jetë e mundur.
Nga ana jonë, më 1 Qerrshor 1461 »
Perktheu për renesancen ilire 2008 kreksi
========================================